kurye olmanın zorlukları

Kurye Olmanın Zorlukları: Görünmeyen Emek, Görünmeyen Risk
Son yıllarda özellikle dijital platformlar ve e-ticaret sitelerinin yaygınlaşmasıyla birlikte kurye hizmetlerine olan talep ciddi ölçüde arttı. Pandemi süreci bu talebi daha da hızlandırdı ve kurye mesleği artık günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası hâline geldi. Ancak artan bu görünürlük, kurye olmanın arkasındaki zorlukları her zaman görünür kılmadı. Bu yazıda kurye olmanın fiziksel, psikolojik, ekonomik ve sosyal yönlerden zorluklarını detaylı biçimde inceleyeceğiz.

1. Fiziksel Zorluklar ve Riskler
a. Trafik ve Kaza Riski
Kuryeler özellikle büyük şehirlerde, yoğun trafik içinde çalışmak zorundadır. Teslimat süreleri kısa tutulduğu için çoğu zaman acele etmek zorunda kalırlar. Bu da motosikletli ya da bisikletli kuryelerin ciddi trafik kazalarına karışma riskini artırır.

Türkiye Sigorta Birliği verilerine göre, 2023 yılında trafikte yaralanan motosikletli kurye sayısında ％18’lik bir artış yaşanmıştır.

Koruyucu ekipman kullanımı yaygın değil; bazı firmalar ekipman sağlamazken, kuryeler düşük ücretlerle çalıştıkları için kişisel güvenlik ekipmanlarına yatırım yapamıyor.

b. Hava Koşulları
Yağmur, kar, fırtına, aşırı sıcak gibi tüm olumsuz hava koşullarında da teslimat yapmak zorundadırlar. Bu durum yalnızca konforlarını değil, sağlıklarını da tehdit eder.

c. Yorucu Mesai Saatleri
Birçok kurye, günde 10 ila 14 saat çalışır. Özellikle “parça başı ücret” ile çalışanlar daha fazla teslimat yaparak gelirlerini artırmak ister, bu da fiziksel yorgunluğu ve tükenmişliği beraberinde getirir.

2. Ekonomik Zorluklar
a. Düşük Ücret – Yüksek Masraf
Kurye maaşları genellikle düşük seviyededir. Üstelik motor, yakıt, tamir, sigorta gibi giderler çoğu zaman çalışana aittir. Yani gelirin önemli bir kısmı masraflara gider.

Freelance çalışan kuryeler SGK’dan yararlanamazlar.

Platformlar, kuryelere sürekli artan sipariş sayısıyla daha çok çalışmaları için baskı yaparken, ödüllendirme sistemleri ise genellikle tatmin edici değildir.

b. Güvencesizlik
Çoğu kurye, “taşeron” ya da “bağımsız çalışan” statüsünde çalıştığı için iş güvencesi yoktur. Hastalık, kaza, izin gibi durumlarda gelir tamamen kesilir. İşten çıkarılmalar aniden ve sebepsiz olabilir.

3. Psikolojik ve Sosyal Zorluklar
a. Stres ve Zaman Baskısı
Teslimat süreleri genellikle kısa tutulur ve zamanında teslim edilmeyen siparişler hem müşteri şikâyetine hem de firma baskısına yol açar. Bu sürekli zaman baskısı, çalışan üzerinde büyük bir stres yaratır.

b. Müşteri ile Yaşanan Problemler
Müşteriyle doğrudan iletişim hâlinde oldukları için saygısızlık, küçümseyici davranışlar ve hatta şiddete kadar varabilen olaylara maruz kalabilirler. Özellikle apartmanlara alınmama, teslimatı yere bırakma gibi küçük gibi görünen ama sistematik olan saygısızlıklarla karşılaşırlar.

c. Yalnızlık ve Sosyal İzolasyon
Kurye işi bireyseldir. Diğer çalışanlarla sosyal bağ kurma imkânı azdır. Bu durum zamanla yalnızlık hissine, duygusal yorgunluğa ve depresyona neden olabilir.

4. Hukuki ve Kurumsal Destek Eksikliği
a. Yasal Statü Belirsizliği
Kurye çalışanlarının hukuki statüsü belirsizdir. Bazıları işçi statüsünde değildir, bazıları ise “girişimci” kabul edilir. Bu da onları İş Kanunu’nun sağladığı birçok haktan mahrum bırakır.

b. Sendikalaşma ve Örgütlenme Engelleri
Çalışanlar örgütlenmek istediklerinde işten çıkarılma veya baskı görme riski taşırlar. Türkiye’de kurye sendikalaşmaları çok yenidir ve yeterince yaygın değildir.

5. Kadın Kuryelerin Karşılaştığı Ek Zorluklar
Kadın kuryeler, erkek meslektaşlarına göre daha fazla ayrımcılıkla karşı karşıya kalırlar:

Fiziksel güçle ilgili önyargılar

Güvenlik endişeleri (gece teslimatlarında taciz riski)

Müşteri tarafından cinsiyet temelli ayrımcılık

6. Geleceğe Dair Perspektif
Dijital platformlar büyüdükçe bu sektör daha da büyüyecek. Ancak bu büyümenin insan odaklı, adil ve güvenli koşullarla desteklenmesi gerekir. Bazı Avrupa ülkelerinde kurye hakları için yeni yasal düzenlemeler yapılırken, Türkiye'de de benzer adımların atılması elzemdir.

Çözüm Önerileri:

Kuryelerin iş güvencesi ve sosyal haklarının güvence altına alınması

Motor ve ekipman desteği sağlanması

İşyeri kazaları ve sağlık sigortalarının zorunlu hâle getirilmesi

Teslimat sürelerinin insan odaklı düzenlenmesi

Kurye sendikalarının desteklenmesi ve yaygınlaştırılması

Sonuç
Kurye olmak dışarıdan bakıldığında "özgür" ya da "kolay para kazanma" yolu gibi görünse de, işin içinde ciddi fiziksel, ekonomik ve psikolojik bedeller vardır. Bu meslek, görünmeyen emek ve görünmeyen risklerle doludur. Kurye çalışanlarının daha sağlıklı, güvenli ve adil şartlarda çalışmalarını sağlamak, yalnızca bir çalışma hakkı değil; aynı zamanda insani bir sorumluluktur.

İş güvencesi ve sosyal hakların sağlanması:
Kuryelerin İş Kanunu kapsamında değerlendirilmesi, sigorta, izin ve kıdem tazminatı gibi temel haklardan yararlanmaları sağlanmalıdır.

Zorunlu sağlık ve kaza sigortası:
Kuryelerin karşı karşıya kaldığı kaza riski nedeniyle, devlet destekli özel bir sigorta sistemi kurulmalı veya mevcut sistem içine dahil edilmelidir.

Motor ve ekipman desteği:
Düşük gelirli kuryeler için koruyucu ekipman (kask, dizlik, mont) ve motor temini konusunda teşvik ve destek sağlanmalıdır.

Teslimat sürelerinin insan odaklı düzenlenmesi:
Platformlar tarafından verilen süre baskısı azaltılmalı; hem müşteri memnuniyeti hem de çalışan sağlığı gözetilerek makul süreler belirlenmelidir.

Sendikalaşma ve örgütlenme hakkının tanınması:
Kuryelerin sendika kurması ve var olan sendikalarda örgütlenmesi desteklenmeli, bu süreçte işten çıkarılmalarına karşı koruma sağlanmalıdır.

Kadın kuryeler için güvenli çalışma protokolleri:
Gece çalışmaları, belirli bölgelere gönderim, müşteriyle temas gibi alanlarda kadın kuryelerin güvenliğini sağlayacak özel kurallar oluşturulmalıdır.

Basit usulde vergilendirme sistemi getirilmesi:
Vergi yükü kuryeler için ağır bir maliyet unsurudur. Düşük gelirli, bireysel çalışan kuryeler için basit usulde vergilendirme uygulanarak bürokrasi azaltılmalı, yük hafifletilmelidir. Bu sistem aynı zamanda kayıt dışılığı azaltacak ve kurye gelirlerini resmileştirecektir.

Kuryeler için özel dinlenme ve destek alanları oluşturulması:
Belediyeler ya da platformlar tarafından kuryelerin dinlenebileceği, tuvalet ve çay-kahve ihtiyaçlarını karşılayabileceği alanlar tahsis edilmelidir.

genel olarak çalışma alanında fazla kuryenin olmasından dolayı kıymeti olmayan meslek grubuna mensuplar. ülkemizde genel işsizlik ％30 oranında olduğu için insanların işe girme önceliği hep en başta kuryelik gelmeye başladı. ( çoğunlukla üniversite mezunu gençlerin sıradan ve kendine yakıştıramadığı işlere yönelmemesinden kaynaklanıyor, haklılıklarına lafımız yok ) . bu ülke ortamında çalışanların kendilerince haklı olduğu o kadar çok konu var ki saymakla bitmez. zaten o kadar da eksiklik var ki düzelt düzelt bitmez.

özel şirketlerin iş yapma konusunda yasaların etrafından dolanmasına neden olan açıklar mevcut. bu onların işine geldiği gibi devlet kademelerinin de göz yummasına neden olacak kadar da büyük iş hacimleri var. kısaca kendi aralarında kazan - kazan durumu mevcut gibi görünüyor.

ekipman desteği konusu bizim ülkemizde manipülasyona çok açık bir durum. türk insanına bir yerde para kazanması için bir yöntem olduğunu söylemen yeterli. nasıl yapması gerektiğini o mutlaka kendi öğrenir ve bir açığını bulur. yani mayınlı bir arazi bu konu.

sendikalaşma konusu bizim ülkemizde vebalı bir durum gibi karşılanıyor. nedeni geçmişten gelen komünizm düşmanlığı ve sendika gruplarının solcu olmaları. insanların kafasındaki fotoğraftan dolayı kendi yararına da olsa sendika onların için düşmandır.

cinsiyet ayrımı konusunda yoruma gerek yok bence her iki cinste yaptıkları çoğu işte cinsiyetçi benimseme yöntemini uyguluyor.

yalnızlık ve psikolojik durum derine inildiğinde bizi muhtemelen aşacağı için yorum yapmamak daha sağlıklı olacaktır.

teslimat süreleri ve kuryelerden beklentiler konusu başlı başına tartışmaya gebe gibi duruyor. müşteri her zaman haklıdır mottosuyla insanların beyinleri yıkandığı için müşteri her şeyi talep eder konumundan ayrılamıyor kuryeye ya da hizmet sağlayan kuruma hep daha iyisini bir şekilde yapmak düşüyor.